Ochrona Środowiska - Aktualności

Projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz ustawy o odpadach (UC98), zwany dalej „projektem ustawy”, przewiduje zmiany w ustawie z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. z 2020 r. poz. 1114, Dz. U. z 2021 r. poz. 2151) i stanowi częściową transpozycję do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (Dz. Urz. L 155 z dnia 12.06.2019, str. 1), zwanej dalej „dyrektywą SUP”.
W art. 9 powyższej dyrektywy zawarty jest obowiązek zapewnienia selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych powstałych z butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3l wraz z ich zakrętkami i wieczkami na poziomie 77% w 2025 r. oraz 90% w 2029 r.
W celu zapewnienia wskazanych powyżej poziomów selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych powstałych z opakowań, o których mowa w art. 9 ust. 1 dyrektywy SUP w odniesieniu do opakowań wskazanych w części F załącznika do tej dyrektywy, w projekcie ustawy przewidziano wprowadzenie systemu kaucyjnego obejmującego opakowania napojów z tworzyw sztucznych. Projekt ustawy określa wymagania dotyczące utworzenia i prowadzenia systemu kaucyjnego, który będzie wspomagać selektywne zbieranie odpadów powstałych z tych opakowań.
W projekcie ustawy zaproponowano także objęcie systemem kaucyjnym opakowań szklanych na napoje wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5l, ponieważ już obecnie funkcjonują takie systemy tworzone głównie przez browary. Nie są to jednak systemy uregulowane przepisami prawa oraz nie podlegają ewidencji i sprawozdawczości w zakresie gospodarki odpadami. Dlatego będą one wymagały dostosowania się do podstawowych warunków dotyczących systemu kaucyjnego określonych przepisami projektowanej ustawy.
Z kolei opakowania szklane jednorazowego użytku są zbierane w ramach systemów gminnych, dlatego nie zostaną one objęte systemem kaucyjnym.
W praktyce gospodarczej przyjęło się używać określenia „system kaucyjny” dla opakowań wielokrotnego użytku oraz określenia „system depozytowy” dla opakowań jednorazowego użytku. Projektowana ustawa przyjmuje jednak jedno określenie „system kaucyjny” zarówno w odniesieniu do opakowań wielokrotnego użytku, jak i jednorazowego użytku. Ujednolicenie nazewnictwa ma na celu uproszczenie całości systemu
oraz jednoczesne zapewnienie jednoznacznej identyfikacji tego systemu przez konsumentów.
Przez system kaucyjny należy rozumieć system, w którym przy sprzedaży napojów w opakowaniach pobierana jest opłata, która jest zwracana w momencie zwrotu opakowań lub odpadów opakowaniowych bez konieczności okazania paragonu potwierdzającego wcześniejsze uiszczenie kaucji. Nieodebrana przez konsumentów kaucja trafi do wprowadzających napoje w opakowaniach i będzie mogła zostać przeznaczona przez nich na sfinansowanie systemu. Wprowadzający napoje w opakowaniach, w ramach systemu kaucyjnego, będą zobowiązani do sfinansowania co najmniej:
a) selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych w celu osiągania wymaganych poziomów wskazanych w załączniku nr 1a do ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi,
b) odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych,
c) transportu opakowań do producenta oraz odpadów opakowaniowych do zakładu przetwarzania,
d) kosztów prowadzenia ewidencji i sporządzania sprawozdawczości.
W projekcie określono podstawowe warunki, które musi spełnić system kaucyjny tworzony przez podmiot reprezentujący wprowadzających napoje w opakowaniach. System kaucyjny powinien objąć obszar całego kraju i być powszechnie dostępny przez co m.in. konsumentom łatwiej będzie przekazać opakowanie lub odpad opakowaniowy powstały z opakowania objętego systemem kaucyjnym. Ponadto utworzony system
ma być powszechny i równie dostępny:
1) dla jednostek handlu detalicznego i hurtowego oraz innych punktów odbierających opakowania i odpady opakowaniowe objęte systemem kaucyjnym, bez względu na ich powierzchnię, a także
2) dla wprowadzających napoje w opakowaniach.
Wprowadzający lub grupa wprowadzających napoje w opakowaniach ustanowią podmiot, który będzie ich reprezentował, zwany dalej „podmiotem reprezentującym”. Podmiot ten będzie odpowiedzialny za utworzenie i prowadzenie systemu kaucyjnego. Wprowadzający napoje w opakowaniach będą mogli na równych zasadach przystępować do utworzonych i funkcjonujących już systemów kaucyjnych.
Projekt ustawy nie określa liczby tworzonych systemów kaucyjnych, a tym samym liczby podmiotów reprezentujących wprowadzającego lub grupę wprowadzających napoje w opakowaniach. Tym samym dopuszcza się możliwość utworzenia dwóch lub więcej systemów kaucyjnych.
System kaucyjny będzie mógł zacząć funkcjonować po uzyskaniu zezwolenia, wydanego przez ministra właściwego do spraw klimatu w drodze decyzji.
Wprowadzający napoje w opakowaniach, którzy będą chcieli przystąpić do systemu kaucyjnego będą obowiązani zawrzeć umowę z podmiotem reprezentującym. Umowa określi m.in. terminy płatności oraz wysokość wkładów finansowych ponoszonych przez wprowadzających na finansowanie systemu kaucyjnego.
Wprowadzający napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym
będą obowiązani do uzyskania, w ramach systemu kaucyjnego, określonych poziomów selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych. Butelki po napojach objęte systemem kaucyjnym, które zostaną zebrane poza tym systemem, nie będą wliczane do uzyskiwanych poziomów. Nieuzyskanie wymaganych poziomów selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych wiązać się będzie z koniecznością uiszczenia przez wprowadzających oraz podmiot reprezentujący opłaty produktowej. Jest to mechanizm, który ma na celu zachęcić przedsiębiorców do utworzenia i przystępowania do systemu kaucyjnego.
W celu uzyskania rzetelnych informacji na temat zebranej selektywnie masy odpadów opakowaniowych w postaci butelek z tworzyw sztucznych jednorazowego użytku o pojemności do 3l, w tym ich zakrętek i wieczek wykonanych z tworzyw sztucznych oraz opakowań w postaci butelek szklanych wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5l projekt ustawy przewiduje upoważnienie dla ministra właściwego do spraw klimatu
do wydania rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków zaliczania masy opakowań i odpadów opakowaniowych do zebranych selektywnie (art. 40k ust. 5). Wydając rozporządzenie minister właściwy do spraw klimatu powinien kierować się koniecznością zapewnienia jednolitych zasad obliczania osiągniętych poziomów recyklingu odpadów opakowaniowych oraz przepisami przyjętymi w tym zakresie przez Komisję Europejską.
W rozporządzeniu zostaną wprowadzone odpowiednie odesłania do decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2021/1752 z dnia 1 października 2021 r. ustanawiającej zasady stosowania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 w odniesieniu
do obliczania, weryfikacji i zgłaszania danych dotyczących selektywnej zbiórki odpadów będących jednorazowymi butelkami na napoje z tworzyw sztucznych oraz warunki zaliczania masy opakowań i odpadów opakowaniowych w postaci butelek szklanych wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5l.
Podmiot reprezentujący wprowadzających napoje w opakowaniach uczestniczących w systemie będzie składał ministrowi właściwemu do spraw klimatu coroczne sprawozdanie za pośrednictwem indywidualnego konta w Bazie danych o produktach i opakowaniach
oraz o gospodarce odpadami. Sprawozdanie będzie zawierało m.in. informacje o:
a) wysokości środków przeznaczonych na funkcjonowanie systemu kaucyjnego,
b) wysokości nieodebranej kaucji,
c) masie opakowań i odpadów opakowaniowych zebranych selektywnie w ramach systemu kaucyjnego.
Projektowane przepisy zobowiązują każdą jednostkę handlu detalicznego o powierzchni handlowej powyżej 100 m2 do odbierania pustych opakowań i odpadów opakowaniowych powstałych z opakowań objętych systemem kaucyjnym oraz do zwrotu kaucji. Jednostki tego rodzaju posiadają na tyle duże powierzchnie, aby umożliwić magazynowanie zebranych opakowań bez uciążliwości. Mniejsze jednostki handlowe mogą odbierać te opakowania i zarazem zwracać kaucję na zasadzie dobrowolności. Wszystkie jednostki handlowe będą natomiast obowiązane do pobierania kaucji.
Dodatkowo każdy przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlową zostanie zobowiązany do zawarcia umowy z podmiotem reprezentującym, która określi, w zależności od zaangażowania danej jednostki handlowej w system kaucyjny, m.in. zasady rozliczania kaucji oraz zasady odbierania i przekazywania opakowań i odpadów opakowaniowych. Jednostki handlowe zostały także obowiązane do prowadzenia ewidencji obejmującej:
a) liczbę nabytych i sprzedanych napojów w opakowaniach, objętych systemem kaucyjnym,
b) liczbę zwróconych przez konsumentów opakowań i odpadów opakowaniowych,
c) wysokość pobranych, zwróconych i niezwróconych kaucji.
Projektowana ustawa przewiduje na utworzenie systemów kaucyjnych okres 24 miesięcy od dnia ustanowienia podmiotu reprezentującego przez wprowadzającego lub grupę wprowadzających napoje w opakowaniach.
Utworzenie systemu kaucyjnego wspomoże osiągnięcie celu selektywnego zbierania oraz recyklingu opakowań napojów wykonanych z tworzyw sztucznych, a także ułatwi wielokrotne użycie opakowań szklanych. W założeniu projektodawcy system kaucyjny stanie się bodźcem finansowym dla konsumentów, który spowoduje, że zamiast wyrzucania butelek po napojach objętych tych systemem, będą je oddawali do jednostek handlu detalicznego w celu odzyskania uiszczonej wcześniej kaucji.
System kaucyjny, oprócz umożliwienia realizacji obowiązków wynikających z dyrektywy SUP, ma być także elementem wsparcia systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta (zwany dalej „ROP”), w ramach którego przedsiębiorcy wprowadzający produkty w opakowaniach są obowiązani do zagospodarowania odpadów powstałych z wprowadzonych przez nich do obrotu opakowań. Obecnie funkcjonujący w Polsce system ROP jest dostosowywany do nowych wymagań w tym zakresie wynikających z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/851 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów (Dz. Urz. UE L. 2018 Nr 150, str. 109), w ramach równolegle prowadzonych prac w Ministerstwie Klimatu i Środowiska nad projektem ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw (UC81, zwanej dalej: „ustawa o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi”). W powyższym projekcie zostanie wprowadzone zwolnienie dla wprowadzających napoje w opakowaniach, którzy przystąpili do systemu kaucyjnego, z wnoszenia opłaty opakowaniowej, w celu uniknięcia podwójnego obciążenia tych wprowadzających. Zwolnienie będzie obliczane na podstawie różnicy pomiędzy masą wprowadzonych do obrotu opakowań wraz z produktami i masy selektywnie zebranych opakowań (wyłącznie pierwsza rotacja) i odpadów opakowaniowych w systemie kaucyjnym.
Projekt ustawy nie wymaga przedstawienia właściwym instytucjom i organom Unii Europejskiej lub Europejskiemu Bankowi Centralnemu.
Stosownie do art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. z 2017 r. poz. 248) projekt ustawy zostanie zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej, na stronie podmiotowej Rządowego Centrum Legislacji, w serwisie Rządowy Proces Legislacyjny.
Projekt zawiera przepisy techniczne w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. poz. 2039, z późn. zm.) i podlega notyfikacji technicznej Komisji Europejskiej. Projekt podlega także notyfikacji Komisji Europejskiej na podstawie art. 17 dyrektywy SUP.

źródło: Rządowe Centrum Legislacji